ปกติสตรีตั้งครรภ์จะคลอดที่อายุครรภ์ประมาณ 38-40 สัปดาห์ การคลอดก่อนกำหนด (preterm birth) หมายถึง การคลอดทารกออกมาก่อนอายุครรภ์ 37 สัปดาห์เต็ม โดยนับเริ่มต้นจากวันแรกของการมีประจำเดือนครั้งสุดท้ายก่อนตั้งครรภ์ เป็นวันที่ 1 (สำหรับคนที่มีประจำเดือนมาสม่ำเสมอทุก 28 วัน)
ทารกที่คลอดก่อนกำหนดจะมีน้ำหนักน้อยกว่าปกติ น้ำหนักทารกปกติที่คลอดอายุครรภ์ 38-40 สัปดาห์จะอยู่ที่ประมาณ 2,500 – 3,000 กรัม ถ้าคลอดก่อน 37 สัปดาห์มักมีน้ำหนักน้อยกว่า 2,500 กรัม เรียกว่า “ทารกน้ำหนักน้อย” ถ้าคลอดก่อน 30-32 สัปดาห์ น้ำหนักเฉลี่ยน้อยกว่า 1,500 กรัม เรียกว่า “ทารกน้ำหนักน้อยมาก
รู้หรือไม่….ปัจจัยใดบ้างที่ทำให้คลอดก่อนกำหนด????
- ถุงน้ำคร่ำแตกก่อนกำหนด
- ครรภ์แฝด ยิ่งแฝดมาก ยิ่งคลอดก่อนกำหนดมาก
- รกเกาะต่ำ
- มีการอักเสบ หรือ ผ่าตัดในช่องท้อง เช่น ไส้ติ่งอักเสบขณะตั้งครรภ์ ไส้ติ่งอักเสบเฉียบพลัน
- ปริมาณน้ำคร่ำมาก หรือน้อยเกินไป
- มดลูกรูปร่างผิดปกติแต่กำเนิด เนื้องอกมดลูก
- รกลอกตัวก่อนกำหนดคลอด
- มารดาสูบบุหรี่ เสพสารเสพติด ภาวะทุพโภชนาการ
- มารดาอายุมาก หรือน้อยเกิน (น้อยกว่า 18 ปี หรือ มากกว่า 35 ปี)
- ทารกเจริญผิดปกติ
เด็กคลอดก่อนกำหนด มีลักษณะ อย่างไร
- ตัวเย็นได้ง่าย เด็กคลอดก่อนกำหนดจะตัวเล็ก และตัวเย็นได้ง่าย จึงจำเป็นต้องคอยควบคุมอุณหภูมิของร่างกายให้อบอุ่น ซึ่งอาจจะต้องเข้าตู้อบ
- หายใจลำบาก ต้องใช้เครื่องช่วยหายใจ เพราะปอดของเด็กยังทำงานได้ไม่เต็มที่
- ติดเชื้อได้ง่าย การส่งต่อภูมิคุ้มกันของแม่สู่ลูกนั้น จะมีมากในช่วงท้ายๆ การตั้งครรภ์ ทำให้เด็กคลอดก่อนกำหนด มีโอกาสติดเชื้อมากกว่าเด็กปกติถึง 4 เท่า
- ตัวเหลือง เป็นอาการที่พบมาก การกำจัดสารเหลืองของตับของเด็กคลอดก่อนกำหนดยังไม่สมบูรณ์ ก็ทำให้มีอาการเหลืองนานกว่าเด็กที่คลอดตามกำหนด
- การดูดกลืน การดูดกลืนและการหายใจจะยังไม่ค่อยดี ทำให้มีโอกาสสำลักนมได้บ่อยๆ
คุณแม่ควรปฏิบัติตนอย่างไรไม่ให้คลอดก่อนกำหนด
- ฝากครรภ์ตั้งแต่ทราบว่าตั้งครรภ์
- ไปพบแพทย์ตามนัดและปฏิบัติตัวตามคำแนะนำอย่างเคร่งครัด
- พักผ่อนให้มาก
- ออกกำลังกายไม่หักโหม ไม่ยกของหนัก ไม่เดินทางไกล
- ทำจิตใจให้ผ่อนคลาย
- เรียนรู้ความรู้สึกของมดลูกบีบตัวแต่เนิ่น ๆ เพื่อการสังเกตตัวเอง
- งดการกระตุ้นที่หัวนม
- ลด หรือ งดการมีเพศสัมพันธ์
บทความโดย
พท.ป.พิมพ์วิภา แพรกหา โรงพยาบาลการแพทย์แผนไทย มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์
