การเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด

        การเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด เป็นสาเหตุที่ทำให้ทารกคลอดออกมาก่อนกำหนด โอกาสที่ทารกจะเสียชีวิตหรือทุพพลภาพก็มีมากขึ้น ดังนั้น หญิงมีครรภ์จึงควรมีความรู้เกี่ยวกับการคลอดก่อนกำหนด เพื่อป้องกันและดูแลให้ทารกคลอดออกมาปลอดภัย

 

การเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนดหมายถึง

        การเจ็บครรภ์ที่เกิดขึ้นเมื่อมีอายุครรภ์ตั้งแต่ 20 สัปดาห์ขึ้นไป แต่ยังไม่ถึง 37 สัปดาห์ 

สาเหตุของการเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด

        สาเหตุที่แน่นอนยังไม่ทราบ แต่มีปัจจัยชักนำบางอย่างที่อาจเป็นสาเหตุของการเจ็บครรภ์และคลอดก่อนกำหนด คือ

1.การขาดสารอาหาร ขาดการเอาใจใส่ดูแลบำรุงครรภ์ น้ำหนักในระยะตั้งครรภ์เพิ่มขึ้นน้อย และนอกจากนี้การขาดน้ำก็เป็นอีกสาเหตุหนึ่งที่ทำให้มีการ กระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูก

2.การทำงานติดต่อกันนานๆ จนร่างกายอ่อนล้า มีการยกของหนักๆ ยืน เดิน หรืออยู่ในท่าใดท่าหนึ่งติดต่อกันนานๆ

3.การมีเพศสัมพันธ์ในระยะตั้งครรภ์

4.การดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ และได้รับสารเสพติด เช่น การสูบบุหรี่

5.ความเครียดทางด้านจิตใจอย่างรุนแรง และติดต่อกันเป็นเวลานาน

6.เคยมีประวัติการคลอดก่อนกำหนดหรือแท้งในระยะหลังของการตั้งครรภ์

7.มีภาวะแทรกซ้อนขณะตั้งครรภ์ เช่น เนื้อเยื่อปากมดลูกอ่อนนุ่มผิดปกติ มีเนื้องอกในมดลูก ตั้งครรภ์แฝด มีความผิดปกติของรก ถุงน้ำคร่ำแตกก่อนกำหนด เป็นต้น

8.มีความผิดปกติของทารกในครรภ์

9.มีการติดเชื้อในร่างกายเฉียบพลัน และมีไข้สูง

10.มีโรคแทรกซ้อน เช่น ความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ โรคโลหิตจาง โรคเบาหวาน เป็นต้น

11.ถูกกระทบกระเทือนบริเวณมดลูก เช่น ประสบอุบัติเหตุรถชน หกล้ม เป็นต้น

หญิงตั้งครรภ์ที่มีภาวะเสี่ยงจะดูแลตนเองอย่างไร

 

1. ควรพักผ่อนให้เพียงพออย่างน้อยวันละ 8 ชั่วโมง และควรนอนพักในช่วงเวลากลางวันด้วย และควรนอนในท่าตะแคงซ้ายเพื่อให้เลือดไปเลี้ยงมดลูกได้ดีขึ้น 

2. ทำจิตใจให้สบาย ขจัดความเครียด ความวิตกกังวลให้มากที่สุด

3.ไม่ควรยืนหรือเดินนานๆ หรือทำงานติดต่อกันเป็นวลานาน

4. ไม่ควรออกกำลังหรือทำกิจกรรมที่ต้องออกแรงมากๆ เช่น ยกของหนัก เดินทางไกล 

5. ควรรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ครบถ้วนทุกมื้อ ห้ามงดอาหารและควรดื่มน้ำอย่างน้อยวันละ 8-10 แก้ว ไม่ควรชา กาแฟ หรือเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ รวมทั้งงดการสูบบุหรี่ หากมีอาการคลื่นไส้ อาเจียน รับประทานอาหารไม่ได้ หรือมีอาการท้องเดิน ควรมาโรงพยาบาลเพื่อให้น้ำเกลือ

6. ไม่ควรกลั้นปัสสาวะ และภายหลังการถ่ายปัสสาวะและอุจจาระ ให้ทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกให้สะอาด เพื่อป้องกันการเกิดการติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ

7. ไม่กระตุ้นหัวนมหรือเต้านม ไม่ให้นวดเต้านมหรือคลึงหัวนม จนกระทั่งมีอายุครรภ์ครบ 37 สัปดาห์

8. งดร่วมเพศ

9. สังเกตอาการเตือนของการเจ็บครรภ์ โดยการประเมินการหดรัดตัวของมดลูกทุกวัน วันละ 1-2 ครั้ง

10. ควรมาตรวจตามนัดอย่างสม่ำเสมอ

อาการตือนว่ามีการเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด 

1. มดลูกหดรัดตัวบ่อย อาจมีหรือไม่มีอาการเจ็บครรภ์ร่วมด้วย 

2. มีอาการปวดท้องหรือปวดเหนือหัวเหน่า ลักษณะปวดเป็นพักๆ คล้ายปวดประจำเดือน เป็นอาการเตือนที่สำคัญ

3. ปวดหลังส่วนล่างบริเวณบั้นเอว ลักษณะปวดตื้อๆ ร้าวลงมาหน้าขา

4. ปวดถ่วงในช่องคลอด ทวารหนักและฝีเย็บ

5. มีน้ำใสๆ ออกทางช่องคลอด อาจมีเลือดปนออกมาด้วยเป็นสีแดงจางๆ

6. ถุงน้ำทูนหัวแตก มีน้ำใสๆไหลออกมาจำนวนมาก 

7. มีมูกเลือดออกทางช่องคลอด ลักษณะเหนียว มีเลือดปนเป็นสีแดงจางๆ

เมื่อมีอาการเตือนของการเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด ควรทำอย่างไร

1. ทำจิตใจให้สบาย ไม่ตื่นตระหนก

2. นอนพักในท่านอนตะแคงซ้าย

 

3. ประเมินการหดรัดตัวของมดลูก โดยการเปิดเสื้อผ้าบริเวณท้อง วางฝ่ามือไว้บริเวณยอดมดลูก ใช้ส่วนปลายนิ้วสัมผัสกับผิวหนังหน้าท้อง และจับเวลาเพื่อนับจำนวนครั้งที่มดลูกมีอาการหดรัดตัว ภายใน 1 ชั่วโมง และจับเวลาที่มดลูกหดรัดตัวนานในแต่ละครั้ง

4. ดื่มน้ำหรือเครื่องดื่ม 4-5 แก้ว เพื่อยับยั้งการหดรัดตัวของมดลูก

5. เมื่อครบ 1 ชั่วโมง พบว่ามีการหดรัดตัวถึง 4 ครั้งขึ้นไป ให้รีบมาโรงพยาบาลทันที

6. หากมีน้ำใสๆ มีน้ำปนเลือดเป็นสีชมพูหรือสีน้ำตาล หรือมีมูกเลือดออกทางช่องคลอด ให้รีบมาโรงพยาบาลทันที

ข้อมูลอ้างอิง  : หนังสือการพยาบาลหญิงที่มีภาวะเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด, (เกสรา  ศรีพิชญาการ) โครงการตำราคณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่